Lời dẫn
Mình tình cờ đọc được bài của chị HuyenChip trên blog cá nhân với tiêu đề Measuring personal growth. Xin phép dịch lại để chia sẻ đến mọi người, đồng thời là lời dẫn cho bài blog này. Đừng ngại nếu chỉ đọc phần dịch và bỏ qua phần bình luận của mình bên dưới nhé. Cám ơn mọi người ghé thăm.
p/s: Mình cũng đồng thời dịch thêm một số bình luận có ích từ bài viết gốc, bạn có thể xem thêm ở phần bình luận bên dưới.
Những người bạn cũ của tôi liên tục suy nghĩ về việc phát triển bản thân. họ nghĩa về việc làm sao để do lường sự phát triển về sự nghiệp của họ và làm sao để đưa nó lên một mức cao hơn. Nếu họ đang làm ra khoảng 1 triệu đô một năm ở hiện tại (Để phù hợp với bối cảnh ở Việt Nam, mình xin phép tự đưa ra một con số khoảng 1 tỷ VND một năm, mặc dù đây có thể là một mức thấp hơn rất nhiều về tương quan), họ sẽ luôn nghĩ về việc làm sao để kiếm được 10 triệu đô một năm (10 tỷ VNĐ).
Điều này làm tôi tự hỏi làm thế nào mà họ có thể tự đo lường được sự phát triển của cá nhân (bởi vì có thể đôi khi thu nhập không phải là một thang đo chính xác). Tôi không muốn sử dụng những thang đo đại loại như tổng tài sản hay số lượt người theo dõi trên mạng xã hội, đó không phải mục đích sống của tôi. Sau khi nói chuyện với rất nhiều người bạn, tôi tìm thấy 3 thang đo mà tôi cảm thấy thú vị: tỉ lệ thay đổi, thời gian giải quyết vấn đề và số lựa chọn trong tương lai.
Một vài người bạn nói với tôi rằng họ thấy những suy nghĩ này là một bệnh lý xã hội nhẹ mà nhiều người cũng mắc phải (mình cảm thấy mình cũng bị ảnh hưởng bởi suy nghĩ này, nhất là khi mình đang ở trong giai đoạn trước 30 và vừa trải qua cuộc khủng hoảng hiện sinh tuổi 25). Tại sao tôi nhất thiết phải đo lường tất cả mọi thứ chứ? Cuộc sống này là để sống, không phải để đo lường. Là một người ít nói và có đam mê với những con số, tôi thấy không hề khó chịu với việc sống và cố gắng đo đếm những thứ xung quanh, trái lại, việc đó giúp tôi hiểu bản thân hơn và cả những thứ khác nữa. Bài viết này sẽ như một luồng suy nghĩ hơn là một thí nghiệm nghiêm ngặt.
(Bên dưới sẽ giải thích kỹ hơn về những thang đo vừa được đề cập)
Mức độ thay đổi
Tôi có một giả thuyết rằng cuộc sống có một nhịp sinh học. Mỗi 3-6 năm, bạn sẽ trở thành một người khác. Bạn giải quyết những vấn đề khác, phong cách sống của bạn thay đổi, và những người mà bạn đi chơi cùng cũng sẽ khác. Nếu bạn vẫn chưa liên lạc với 1 người bạn trong 5 năm, bạn dường như sẽ không có điểm chung nào với họ nữa, trừ việc 2 người quen nhau. Không phải là một sự trùng hợp khi mà các cấp học cũng được phân thành từng giai đoạn 3,4,5 năm.
Nhìn lại, tôi nhận ra bản thân tôi cứ mỗi 3-6 năm cũng sẽ thay đổi hoàn toàn cuộc sống. Từ lớp 3 tới lớp 10, thôi chỉ cắm đầu vào việc giải toán, rồi 5 năm sau đó, tôi làm việc như một tác giả viết, rồi tôi bắt đầu nghiên cứu về khoa học máy tính trong 4 năm, rồi cuối cùng tôi loay hoay nhiều nơi trong vòng 6 năm và mãi tới hiện tại, tôi mới cảm thấy mình đã định hình được cuộc sống của mình.
Sami, một người bạn của tôi, cô ấy yêu việc thiết kế những trò chơi mang tính chiến thuật, cô ấy kể với tôi về “luật về con số 72 trong tài chính”. Đó là một công thức đơn giản để ước lượng số năm cần để một khoảng đầu tư nhân đôi giá trị của nó. Nếu lợi nhuận hàng năm là 8%, một khoảng đầu tư sẽ mất 72/8=9 năm để nhân đôi giá trị.
Tôi tự hỏi rằng tôi có thể tự xem bản thân mình như một khoản đầu tư không, và nếu được, thì nó sẽ tốn bao lâu để tôi có thể trở thành một con người mới. Trở thành một con người mới không phải lúc nào cũng tốt, và cũng không phải là mục đích của tất cả mọi người. Nhưng đối với tôi, tôi muốn bản thân có thể nhìn mọi thứ ở một góc nhìn mới, đương đầu với những thử thách mới. Tôi trân trọng tất cả những người bạn cũ (tôi vẫn còn nói chuyện với bạn thân hồi tiểu học), nhưng tôi cũng muốn học hỏi thêm nhiều thứ từ những người bạn mới.
Thời gian mà bạn giải quyết các vấn đề
Quỳnh, một người bạn cũ, hiện đang làm một nhà xuất bản ở Việt Nam, cô ấy tin rằng có một vài vấn đề lớn trong cuộc sống như sự nghiệp, gia đình và tài chính. Và nó thường mất cả chục năm để một người có thể tìm ra cách giải quyết cho môiị vấn đề.
- Trong vòng 10 năm sau khi tốt ngiệp, bạn sẽ phải tìm ra điều bạn thực sự muốn làm với cuộc sống này.
- Trong vòng 10 năm tiếp theo, bạn sẽ kết hôn, mua một căn nhà, có con
- Trong vòng 10 năm kế tiếp, bạn sẽ xây dựng những khoản tiết kiệm cho việc nghỉ hưu
Mục tiêu của Quỳnh là giải quyết những vấn đề này nhanh hết sức có thể, để sau đó tập trung vào những điều thú vị. Điều này làm cho tôi nghĩ rằng có lẽ tôi có thể do lường sự phát triển bằng cách nhìn vào những vấn đề lớn mà tôi đã giải quyết được cho tới hiện tại. Vấn đề lớn nào mà tôi đã từng lo lắng vào thời điểm 5 năm trước, nhưng mà hiện tại thì không còn lo lắng nữa? Vấn đề lớn nào mà tôi hiện tại đang lo lắng nhưng sẽ không muốn quan tâm vào 5 năm sau?
Một vấn đề lớn tùy thuộc vào từng mỗi người. Đối với tôi, đó là sự nghiệp, tài chính, quan hệ xã hội, nơi cư trú, gia đình và sức khỏe. Đây là một danh sách những vấn đề mà khiến tôi cảm thấy dường như bản thân mình đã tiến bộ hơn. 5 năm trước, tôi cục kỳ lo lắng về việc ở lại mỹ với visa của mình. Vấn đề này biến mất khi tôi đạt được thẻ xanh của mình. 5 năm trước, tôi thường liên tục cảm thấy bất an khi nghĩ mình như là người lạc loài nhất ở khu vực của mình. Hiện tại, thì tôi thấy nơi này như ở nhà.
Số lượng lựa chọn trong tương lai
Một người bạn khác mà tôi đã gặp ở trên Discord, Denys, nói với tôi rằng bạn của anh ấy có một giả thiết rằng, cứ một vài năm thì một nửa số ước mơ của bạn sẽ chết. Mọi người thường từ bỏ ước mơ của họ bởi vì họ nhận ra rằng họ không thể đạt được nó được nữa.
Tôi thì không đồng ý với ý kiến đó. Khi càng lớn thêm, tôi lại càng có thêm nhiều ước mơ, tôi hiện tại đã biết thêm rất nhiều thứ mà tôi chưa chưa từng biết trước đó, và tôi cũng có nhiều cơ sở hơn trước đó. Nó cho phép tôi làm nhiều thứ mà trước đó tôi đã nghĩ là bất khả thi.
Trong thời gian củng cố cho một khóa học ở trường đại học, tôi học được phương pháp “trao quyền đối đa”. Đó là một nguyên lý mà nó cho phép robot thực hiện hành vi một cách thông minh hơn. Trong trường hợp mà robot không chắc chắn về một hành động, “trao quyền tối đa” sẽ cho phép nó tự đưa ra quyết định dựa trên tính toán lựa chọn đem lại nhiều phương án nhất trong tương lai. Ví dụ khi robot phải lựa chọn nữa nhiều công tắc, nó sẽ lựa chọn công tắc nào mở được nhiều cửa nhất.
Tôi nhận ra mình cũng đã đang ứng dụng nguyên lý đó. Những lần không chắc chắn về 1 lựa chọn, tôi thường nghiên về phương án mà cho tôi nhiều lựa chọn hơn trong tương lai. Có lần, tôi chọn một công việc được trả ít lương hơn nhưng tôi được phép làm việc với các mã nguồn mở và được công bố các bài báo. Tôi sẽ ưu tiên những nhiệm vụ có thể dạy cho tôi nhiều thứ thay vì những nhiệm vụ giới hạn trong khả năng.
Có lẽ tôi cũng có thể đo lường sự tiến bộ của tôi bằng số lượng những lựa chọn mà tôi đã đạt được hay đánh mất. Những lựa chọn tôi hiện tại đang có mà 5 năm trước thì không? Những lựa chọn tôi đã từng có thể chọn 5 năm trước nhưng giờ thì không? Quan trọng nhất, điều gì tôi sẽ muốn ở 5 năm sau mà hiện tại tôi có thể lựa chọn ?
Sami chỉ ra cho tôi bức ảnh này và tôi bất chợt ngừng lại và suy nghĩ tại sao. Khi thời gian trôi qua, rất nhiều cánh cửa đã đóng lại với chúng ta, nhưng rất nhiều cánh cửa khác cũng đã mở ra. Trong khi bạn của Denys suy nghĩ về những đường màu đen phía trước, tôi lại tập trung vào những dòng màu xanh phía bên phải.
Kết luận
Đây là 3 phương pháp mà tôi tuân theo để phát triển bản thân:
- Tôi sẽ cố gắng trở thành một con người mới mỗi 3-6 năm
- Tôi sẽ cố gắng giải quyết những vấn đề lớn nhanh nhất có thể. Tôi xem đây là một tấm lưới an toàn cho phép tôi đương đầu với những rủi ro để khám phá nhiều thứ hơn trong tương lai.
- Tôi sẽ hành động theo phương án cho phép tôi có nhiều lựa chọn nhất trong tương lai.
3 phương pháp này đã và đang hoạt động với tôi bởi vì tôi nghĩ rất nhiều về những sự mới lạ và khám phá. Có lẽ ngày nào đó tôi sẽ mệt mỏi với việc đó và những phương pháp này sẽ thay đổi. Nhưng khi nhiều đó xảy ra có nghĩa là tôi đã trở thành con người mới, và tôi đã lớn lên.
Và đây là phần của mình…
Mình biết, đây sẽ không là một bài viết về những mục tiêu tài chính, kinh doanh mà nó hướng đến những ý nghĩa cuộc sống hơn. Ở cái tuổi vẫn đang loay hoay đi tìm kiếm mục đích sống, trong khi phải đương đầu với các áp lực với bạn bè đồng trang lứa, đây là một bài viết mình thực sự cần, và mình tin rằng các bạn ở cùng độ tuổi này cũng thế.
Đọc và dịch xong bài viết này, mình ít nhiều cũng đã liên hệ với bản thân mình trong quá khứ và hiện tại. Dù cảm thấy không hoàn toàn đúng với bản thân, bài viết đã ít nhiều xóa đi những làn sương mờ giữ chân mình lại 1 chỗ suốt 2 năm nay, khi băn khoăn về mục tiêu và ước mơ của 1 thằng con trai.
So với thời điểm ra trường 5 năm trước, hay cả là bản thân 2,3 năm trước, mình thực sự đã trở thành một con người khác, quên đi một vài sở thích, thói quen và có cho bản thân những việc làm mới và hiển nhiên mình không hề nghi ngờ gì về việc “bạn sẽ ở thành một con người mới trong 3-6 năm”. Vậy trong 3-6 năm tới, nếu có thể trở thành một con người khác, điều gì sẽ thay đổi về mình?
- Hiện tại, mình vẫn hết mình tham gia vào các cuộc vui, sẵn sàng tìm kiếm và xây dựng các mối quan hệ mới, có lẽ, điều này sẽ thay đổi trong vòng 3 năm tới, khi mà mình bắt đầu lập gia đình và thu hẹp lại các mối quan hệ. Dù điều này chưa hẳn là tốt hay là xấu, mình có thể chắn chắn việc này sẽ diễn ra và chuẩn bị tâm lý để đối diện với nó.
- Công việc hiện tại là thứ chiếm phần lớn cuộc sống của mình, và không có vẻ là mình sẽ có một công việc mới trong tương lai, có thể, mình sẽ ở một vị trí mới trong công việc và phải đối diện với nhiều trách nhiệm hơn. Điều duy nhất mình có thể làm hiện tại là xây dựng tâm lý vững vàng và cải thiện EQ để cải thiện các mối quan hệ công việc.
- Có người yêu là điều chi phối suy nghĩ của mình nhất ở thời điểm hiện tại, nhưng nếu tương lai có thể gạt bỏ việc đó ra khỏi đầu óc (đã hoặc chưa thực hiện được) mình sẽ có thêm rất nhiều mục tiêu mới, nhưng có lẽ sẽ là những mục tiêu về tài chính và danh tiếng (reputation)
Thời gian giải quyết các vấn đề lớn. Đối với nhiều người ở tuổi này, có lẽ sẽ phải đối mặt với một vấn đề lớn là sự nghiệp. Mình may mắn đã có một nền tảng phát triển cho việc đó với công việc hiện tại, cộng thêm 1 số kỹ năng mình học được trong suốt thời gian qua. Những vấn đề lớn khác, một số đã nêu ở trên, sẽ là về tình yêu, gia đình, tài chính, nhà cửa, và mục đích sống. Mình đã sử dụng gần hết 10 năm đầu tiên sau thời điểm tốt nghiệp, và mình tin là bài viết này đã cho mình lời giải cho một vài vấn đề nêu ở trên. Nếu có thể giải quyết được những vấn đề đó, điều thú vị gì mình sẽ làm nếu có thời gian? Có thể là một trong những điều sau:
- Học bằng lái xe và kiếm một chiếc xe (có thể là vẫn rất xa vời, nhưng mà thực sự hào hứng đó)
- Mình vẫn đang tạo ra các nội dung về vlog, unboxing, viết lách, mặc dù có thời gian bị mất cảm hứng, mình chắc chắn sẽ dành nhiều thời gian cho những thứ này nếu có thể.
- Học thạc sĩ, một ngôn ngữ hoặc một nhạc cụ mới có thể là một điều hay, mình đã bắt đầu với tiếng Trung và đàn piano, nhưng chưa đặt bản thân vào một tâm thế nghiêm túc, đó có thể là việc mình sẽ làm nếu có thời gian.
Đối với những lựa chọn tương lai, mình hiện tại đang không bị ràng buộc bởi gia đình, tài chính hay bất kì mối quan hệ nam nữ nào, nên có thể, trong vài năm sau, bạn sẽ thấy mình:
- Có một gia đình hạnh phúc với vợ và 1 con, định cư ở Quy Nhơn và vẫn đang làm ở công ty hiện tại.
- Mình về quê và đang thích nghi với sự nghiệp mới cùng cô bạn mới quen ở công ty.
- Mình đang học thạc sĩ trong nước hoặc du học ở nước ngoài.
- Hoặc cũng có thể mình sẽ xây dựng được một kênh social network và kiếm được 1 nguồn thu nhập nhỏ từ nó, sau khi đã nghỉ việc để tìm nguồn cảm hứng mới.
Dù áp lực với những vấn đề tự bản thân đặt ra, bạn thấy đấy, mình vẫn có rất nhiều lựa chọn, con đường khác nhau. Hãy nhìn lại bức ảnh ở phía trên, có thể dù mình không biết bản thân đang ở đâu trên bức ảnh, mình tin là mình vẫn đang ở trên con đường màu xanh lá cây.
Bài viết này xuất hiện ở 1 thời điểm mà năm 2024 chỉ còn vài ngày ngắn ngủi nữa là kết thúc, không còn gì hợp lý hơn khi xem đây như một bài tổng kết năm 2024 và lời tuyên thệ cho những điều mà mình sẽ thực hiện trong năm 2025. Chẳng phải có người đã nói, “một vấn đề được xác định rõ ràng là một vấn đề đã được giải quyết một nửa”, đúng không.
